Hệ thống dữ liệu nhà đất cần liên thông đồng bộ, giúp người dân thuận tiện và tối ưu quản lý, theo chuyên gia.
## Đề Xuất Kê Khai Bất Động Sản: Lợi Ích Minh Bạch Hóa Đi Kèm Thách Thức Đồng Bộ
**Hà Nội** – Từ năm 2026, các tổ chức và cá nhân sở hữu bất động sản có thể sẽ phải thực hiện kê khai chi tiết về số lượng, giá giao dịch, hình thức và tình trạng pháp lý của các tài sản này. Đây là đề xuất quan trọng từ Bộ Xây dựng, với mục tiêu tạo lập một mã số định danh riêng cho từng bất động sản và thống nhất quản lý trên một nền tảng thông tin chung.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, sáng kiến này hứa hẹn mang lại nhiều cải thiện đáng kể cho thị trường địa ốc, đặc biệt là trong việc nâng cao tính minh bạch, hỗ trợ công tác quản lý nhà nước và kiềm chế tình trạng đầu cơ, găm hàng đẩy giá. Luật sư Phạm Thanh Tuấn, thuộc Đoàn Luật sư TP Hà Nội, nhấn mạnh rằng việc thu thập thông tin sở hữu nhà ở cho thấy quyết tâm của nhà nước trong việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu chuyên ngành và đẩy mạnh chuyển đổi số. Ông Tuấn tin rằng dữ liệu minh bạch sẽ cung cấp cho cơ quan quản lý cái nhìn chính xác về thị trường, đồng thời giúp doanh nghiệp và người dân dễ dàng tra cứu, đối chiếu thông tin, giảm thiểu rủi ro trong giao dịch. “Đây là công cụ thiết yếu để Nhà nước hoạch định chính sách, điều tiết cung cầu một cách hợp lý, hướng tới một thị trường bất động sản chuyên nghiệp và minh bạch hơn”, ông Tuấn nhận định.
Cùng quan điểm, ông Trần Trọng Vũ, Giám đốc Công ty nghiên cứu thị trường SPE.R, chỉ ra rằng việc kê khai sở hữu nhà ở, kể cả những tài sản chưa hoàn thiện pháp lý, sẽ giúp nhà chức trách có một bức tranh toàn cảnh về thị trường, bao gồm cơ cấu tài sản nhà đất của từng cá nhân, tổ chức. Nếu dữ liệu này được tích hợp với mã định danh cá nhân, nó sẽ là công cụ đắc lực cho cơ quan thuế và các ngành liên quan trong việc đối chiếu, phát hiện hành vi trốn tránh nghĩa vụ tài chính. Ông Vũ khẳng định: “Hệ thống thông tin quốc gia này không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là giải pháp quản lý, góp phần kiến tạo môi trường kinh doanh công bằng và lành mạnh giữa các chủ thể.”
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích tiềm năng, đề xuất kê khai bất động sản cũng dấy lên không ít lo ngại. Một trong số đó là nguy cơ phát sinh các thủ tục hành chính chồng chéo, có thể làm giảm thanh khoản của thị trường bất động sản trong ngắn hạn.
Thực tế cho thấy, các bộ ngành khác cũng đang ráo riết triển khai những dự án tương tự. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng Bộ Công an đang thực hiện chiến dịch “làm sạch, giàu dữ liệu” nhằm chuẩn hóa, đồng bộ và kết nối dữ liệu đất đai với thông tin dân cư, định danh đến từng thửa đất. Trong khi đó, thông tin về căn nhà mà Bộ Xây dựng yêu cầu kê khai lại là tài sản gắn liền với thửa đất do các cơ quan khác quản lý. Ông Lê Quốc Kiên, một chuyên gia tư vấn bất động sản độc lập, chỉ rõ rằng dữ liệu định danh cá nhân đã có trong VNeID của Bộ Công an, còn thông tin về thửa đất và chủ sử dụng thuộc cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Do đó, đề xuất của Bộ Xây dựng có thể dẫn đến sự chồng chéo về mặt thủ tục. “Nếu cơ sở dữ liệu về đất đai và nhà ở không được quản lý liên thông, sẽ tạo ra sự trùng lặp, gây phiền hà cho người dân”, ông Kiên nhấn mạnh.
Ông Kiên cũng bày tỏ quan ngại rằng trong ngắn hạn, chính sách này có thể tạo ra tâm lý e ngại từ một bộ phận nhà đầu tư và người sở hữu nhiều bất động sản. Họ lo lắng việc kê khai sẽ trở thành cơ sở để áp dụng thuế tài sản hoặc giới hạn tín dụng trong tương lai. Cùng với đó, nguy cơ rò rỉ dữ liệu cá nhân nếu không có cơ chế bảo mật nghiêm ngặt cũng là yếu tố ảnh hưởng đến niềm tin của người dân.
Không chỉ vậy, thị trường bất động sản còn tồn tại nhiều vấn đề nhức nhối kéo dài. Điển hình là tình trạng mua bán nhà đất bằng giấy tờ viết tay khá phổ biến đối với những thửa đất, nhà ở chưa được cấp sổ đỏ/hồng. Với hình thức này, cơ quan quản lý gần như không thể nắm bắt chính xác thông tin sở hữu và biến động thị trường, khiến việc thu thuế chuyển nhượng gặp khó khăn. “Hệ lụy là thất thu ngân sách và làm méo mó dữ liệu giao dịch thực tế”, ông Kiên chỉ ra.
Để đảm bảo thành công của đề xuất, các chuyên gia khuyến nghị việc kê khai thông tin nhà đất cần đảm bảo tính chính xác, bảo mật, liên thông và có cơ chế hậu kiểm nghiêm ngặt. Luật sư Phạm Thanh Tuấn khẳng định hệ thống dữ liệu đất đai, nhà ở chỉ thực sự hiệu quả khi thông tin được cập nhật chính xác và đúng thực tế. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý như Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Tài chính và Bộ Công an để dữ liệu được kết nối liên thông, tạo nền tảng cho việc hoạch định chính sách thuế, tín dụng hay quản lý thị trường bất động sản.
Đồng tình với quan điểm trên, ông Trần Trọng Vũ nhấn mạnh cơ chế hậu kiểm chính là “bộ lọc” quan trọng để đảm bảo tính trung thực và khách quan của hệ thống thông tin nhà ở, bất động sản. Do đó, cơ quan quản lý cần có giải pháp tích hợp, tự động hóa quy trình kê khai và nghiên cứu chế tài xử phạt đối với các trường hợp cố tình khai sai. “Thay vì yêu cầu người dân khai báo thủ công, hệ thống cần được đồng bộ dữ liệu từ các cơ quan thuế, công chứng và đăng ký đất đai, tránh tình trạng phân mảnh, chồng chéo hoặc trùng lặp, gây phiền hà cho người dân và tốn kém cho bộ máy quản lý”, ông Vũ kiến nghị.
Bên cạnh đó, việc bảo mật dữ liệu cá nhân và tài sản là tiêu chí tối quan trọng để người dân yên tâm hợp tác kê khai. Luật sư Phạm Thanh Tuấn nhận định đây là dữ liệu nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến quyền riêng tư và an toàn tài sản của mỗi cá nhân. “Cơ quan quản lý nên xây dựng cơ chế mã hóa, phân quyền truy cập và thiết lập hệ thống giám sát độc lập”, ông đề xuất.
Ông Trần Trọng Vũ bổ sung thêm giải pháp truyền thông chính sách một cách rõ ràng và có lộ trình hợp lý. Điều này sẽ giúp ổn định tâm lý thị trường, tránh những hiểu lầm hoặc phản ứng tiêu cực. Các chuyên gia kỳ vọng hệ thống dữ liệu này sẽ trở thành “xương sống” của thị trường bất động sản, hỗ trợ cơ quan quản lý điều tiết linh hoạt, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người dân và doanh nghiệp trong một môi trường minh bạch và bền vững.
