Quốc hội thảo luận cơ chế đặc thù cho Hà Nội, đề xuất 75% đồng thuận cưỡng chế cải tạo chung cư cũ gây tranh cãi.
## Hà Nội Đề Xuất Cơ Chế Đặc Thù: Tranh Cãi Nóng Về Tỷ Lệ Đồng Thuận Cải Tạo Chung Cư Cũ
**Hà Nội, Việt Nam** – Sáng ngày 8/12, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế đặc thù nhằm thúc đẩy các dự án lớn tại Thủ đô. Tâm điểm của phiên thảo luận là đề xuất về tỷ lệ đồng thuận để cưỡng chế phá dỡ, cải tạo chung cư cũ, vốn đang vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ các đại biểu.
### Đề Xuất Trọng Tâm: Nới Lỏng Quy Định Cải Tạo Chung Cư Cũ
Chính phủ nhìn nhận rằng công tác cải tạo chung cư cũ và chỉnh trang đô thị tại Hà Nội đang gặp nhiều vướng mắc, tiến độ chậm trễ, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn và chất lượng cuộc sống của người dân. Để giải quyết nút thắt này, cơ quan soạn thảo nghị quyết đề xuất cho phép Hà Nội áp dụng biện pháp cưỡng chế phá dỡ khi có trên 75% chủ sở hữu nhà và đất trong khu vực cải tạo đồng ý, tương đương ít nhất 75% diện tích đất ở.
Quy định này được đưa ra trong bối cảnh Luật Nhà ở 2023 hiện hành yêu cầu mức đồng thuận cao hơn, lên tới 80% chủ sở hữu đối với phương án bồi thường, tái định cư và xây dựng lại. Chỉ riêng các chung cư nguy hiểm cấp D (hư hỏng nặng, có nguy cơ sập đổ) mới cho phép UBND cấp tỉnh quyết định phương án tối ưu mà không phụ thuộc vào tỷ lệ đồng thuận này.
### Rào Cản Thực Tiễn và Những Quan Ngại Từ Quốc Hội
Thực tế cho thấy, việc đạt được tỷ lệ đồng thuận gần như tuyệt đối như luật định là vô cùng khó khăn, gây ách tắc cho hàng loạt dự án cải tạo. Các chủ đầu tư cũng đối mặt với thách thức khi mật độ xây dựng bị khống chế, không thể xây nhiều tầng, dẫn đến thiếu quỹ căn thương mại để bù đắp chi phí xây dựng và bồi thường.
Thẩm tra dự thảo, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, bày tỏ quan ngại sâu sắc. Ông nhấn mạnh rằng các cơ chế đặc biệt và có phạm vi tác động lớn như mở rộng trường hợp thu hồi đất, trao quyền cho Hà Nội chấp thuận dự án (thay vì Quốc hội hay Thủ tướng), hay cưỡng chế với 75% đồng thuận, cần được đánh giá kỹ lưỡng về tác động để tránh phát sinh khiếu kiện và ảnh hưởng đến ổn định xã hội. Thực tế cho thấy, từ năm 2005 đến giữa năm ngoái, Hà Nội chỉ hoàn thành 19 dự án cải tạo chung cư cũ và đang tiếp tục triển khai hơn chục dự án, cho thấy tốc độ cải tạo còn rất chậm.
### Đề Xuất Giảm Tỷ Lệ Đồng Thuận và Phân Quyền Cho Cơ Sở
Trong phiên thảo luận, nhiều đại biểu Quốc hội đã đưa ra những ý kiến đa chiều. Giáo sư Hoàng Văn Cường, Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, cho rằng cần “nới” các quy định hiện hành. Ông khẳng định, nếu không có cơ chế 75% đồng thuận và cho phép vượt các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, dân số, Hà Nội sẽ khó có thể cải tạo hiệu quả các khu chung cư xuống cấp, mất an toàn.
Tuy nhiên, ông Trịnh Xuân An, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng – An ninh, lại đề xuất giảm tỷ lệ đồng thuận xuống mức 50% để tăng tính khả thi cho việc tái thiết chung cư cũ. Đồng quan điểm, ông Nguyễn Trúc Anh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính, cũng cho rằng mức 75% là cao so với thực tiễn quốc tế, nơi một số nước chỉ áp dụng 50% đồng thuận cho phép xây dựng lại. Ông Trúc Anh còn kiến nghị giao trách nhiệm và quyền hạn thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng xuống cấp cơ sở (cấp xã) nhằm tránh tình trạng dự án bị đình trệ hàng thập kỷ.
### Mở Rộng Quyền Hạn Cho Hà Nội Trong Các Dự Án Lớn
Ngoài cải tạo chung cư cũ, dự thảo nghị quyết còn đề xuất nhiều cơ chế đặc thù khác nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm. Cụ thể, Chính phủ đề xuất giao chủ đầu tư quyền lập quy hoạch chi tiết các dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị. Sau khi phê duyệt, cơ quan quản lý có thể quyết định các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, dân số vượt quy định hiện hành, đặc biệt đối với các dự án nằm trong khu vực nội đô lịch sử.
Để tăng cường tính chủ động, dự thảo cũng quy định Hội đồng nhân dân (HĐND) hoặc Chủ tịch UBND TP Hà Nội được quyền quyết định chủ trương đầu tư các dự án lớn, quan trọng, thay vì phải trình Quốc hội hay Thủ tướng như hiện nay. Một số dự án thuộc nhóm này (trừ các dự án cải tạo chung cư) cũng có thể được lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư theo hình thức đặc biệt.
Các dự án được xếp vào nhóm “lớn, quan trọng” tại Thủ đô bao gồm dự án đầu tư công, đầu tư đối tác công – tư (PPP), dự án cần triển khai cấp bách theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, dự án sử dụng ngân sách địa phương, hoặc thuộc danh mục thu hút nhà đầu tư chiến lược có tổng mức đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên. Nhóm này cũng bao gồm các dự án cải tạo chung cư cũ và chỉnh trang tái thiết đô thị.
Đáng chú ý, đối với các dự án triển khai theo chỉ đạo cấp có thẩm quyền, Hà Nội được phép quyết định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư gấp đôi quy định hiện hành. Đồng thời, các bước về quy hoạch, khởi công xây dựng có thể được thực hiện đồng thời với thủ tục chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư để rút ngắn thời gian triển khai.
### Đô Thị Hóa TOD và Ranh Giới Nội Đô Lịch Sử
Bàn về tái thiết khu đô thị, Giáo sư Hoàng Văn Cường đề xuất áp dụng mô hình TOD (Phát triển định hướng giao thông công cộng), trong đó các tòa nhà cao tầng cần được bố trí ga tàu điện ngầm và không gian ngầm phát triển dịch vụ. Ông cũng kiến nghị rà soát lại quy hoạch khu vực nội đô lịch sử, chỉ nên giới hạn ở những khu vực thực sự cần bảo tồn như phố cổ, khu Ba Đình, Tây Hồ cũ. Theo ông Cường, việc quy hoạch cả quận Hai Bà Trưng và Đống Đa cũ vào nhóm này đang “trói buộc” sự phát triển của thành phố và người dân, vì đây là những khu vực tập trung nhiều chung cư và nhà thấp tầng cần được cải tạo.
Cũng trong quá trình thẩm tra, ông Phan Văn Mãi cho biết một số ý kiến đã đề nghị Quốc hội cân nhắc chính sách cho phép Hà Nội chấp thuận các dự án quy mô sử dụng đất trồng lúa từ 500 ha trở lên hoặc di dân, tái định cư từ 20.000 đến 50.000 người.
Dự kiến, Quốc hội sẽ tiến hành biểu quyết thông qua dự thảo nghị quyết quan trọng này vào chiều ngày 11/12 tới đây.
