Bộ Tư pháp đề xuất cấm đấu giá từ 6 tháng đến 5 năm, bồi thường thiệt hại với người bỏ cọc đấu giá đất.

## Bộ Tư pháp đề xuất cấm đấu giá, buộc bồi thường với cá nhân vi phạm đặt cọc đất

**Hà Nội** – Nhằm chấn chỉnh tình trạng bất ổn trên thị trường đấu giá đất, Bộ Tư pháp vừa đưa ra dự thảo Nghị quyết với các chế tài mạnh tay hơn dành cho những cá nhân, tổ chức trúng đấu giá nhưng sau đó từ bỏ đặt cọc hoặc không hoàn tất nghĩa vụ tài chính. Đề xuất này tập trung vào việc áp dụng lệnh cấm tham gia đấu giá trong một khoảng thời gian nhất định và buộc bồi thường toàn bộ thiệt hại phát sinh.

Theo dự thảo Nghị quyết về xử lý vướng mắc trong đấu giá quyền sử dụng đất khi giao, cho thuê đất, những người bỏ cọc sau khi trúng đấu giá sẽ phải gánh chịu nhiều hình thức xử phạt. Cụ thể, họ sẽ phải bồi hoàn mọi chi phí tổn thất do việc hủy kết quả đấu giá gây ra, bao gồm phí dịch vụ và các chi phí tổ chức. Đồng thời, những đối tượng này cũng sẽ bị cấm tham gia các phiên đấu giá tiếp theo trong khoảng thời gian từ 2 đến 5 năm. Đối với trường hợp thắng đấu giá nhưng không nộp đủ tiền theo cam kết, thời gian cấm tham gia sẽ là từ 6 tháng đến 3 năm.

Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp cũng đề xuất tăng đáng kể mức tiền đặt trước đối với các cá nhân tham gia đấu giá đất. Mức tối thiểu được nâng lên 20% và tối đa là 50% giá trị lô đất. Quy định hiện hành chỉ yêu cầu mức đặt trước tối thiểu 5% cho đất ở của cá nhân hoặc 10% cho dự án đầu tư, với mức trần là 20%. Cơ quan soạn thảo nhấn mạnh rằng biện pháp này là cần thiết để ngăn chặn hành vi lợi dụng hoạt động đấu giá nhằm trục lợi rồi sau đó từ bỏ cam kết, gây xáo trộn thị trường. Nếu được thông qua, Nghị quyết này dự kiến sẽ có hiệu lực ngay từ ngày ban hành và kéo dài đến ngày 28/2/2027.

Những đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh thị trường đấu giá đất thời gian qua bộc lộ nhiều bất cập. Điển hình là việc người tham gia đẩy giá trúng lên cao bất thường, tiềm ẩn dấu hiệu thông đồng, thao túng giá, rồi sau đó “bỏ cọc”. Tình trạng này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững và lành mạnh của thị trường bất động sản, trong khi khung pháp lý hiện hành còn thiếu các chế tài đủ sức răn đe.

Theo ghi nhận từ tháng 8 năm ngoái đến giữa năm nay, các phiên đấu giá đất đã chứng kiến sự sôi động vượt bậc, đặc biệt tại các khu vực ven Hà Nội và lan sang một số tỉnh lân cận. Nhiều lô đất đã lập kỷ lục về giá, vượt ngưỡng 100 triệu đồng mỗi mét vuông. Các hội nhóm và môi giới cũng nhanh chóng tham gia, rao bán chênh lệch hàng trăm triệu đồng ngay sau khi kết thúc đấu giá. Điều này đã phơi bày nhiều dấu hiệu bất thường, mà phổ biến nhất là tình trạng trả giá cao ngất ngưởng rồi không thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Minh chứng cho thực trạng này, tại một phiên đấu giá 69 thửa đất ở xã Thanh Cao, huyện Thanh Oai (trước đây), cho đến nay chỉ có 13 lô được hoàn tất nghĩa vụ tài chính. Khoảng 80% số người trúng đấu giá đã từ bỏ đặt cọc, đặc biệt là toàn bộ các lô đất có giá trúng từ 80 triệu đồng đến hơn 100 triệu đồng một mét vuông đều không nộp tiền. Tương tự, tại khu vực thuộc quận Hà Đông (trước đây), trong phiên đấu giá ngày 19/10 năm ngoái, có 22 trên tổng số 27 thửa đất trúng đấu giá vẫn chưa được khách hàng thanh toán, tức khoảng 80% số lô trúng đã bị bỏ cọc.

Tuy nhiên, các chế tài đề xuất cũng vấp phải những lo ngại về việc có thể hạn chế quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Một số ý kiến cho rằng các nội dung liên quan đến nhóm quyền này theo Hiến pháp phải do luật định, không thể áp dụng thông qua Nghị quyết của Chính phủ.

Phản hồi những quan ngại này, Bộ Tư pháp khẳng định rằng theo Bộ luật Dân sự, cá nhân hay pháp nhân lạm dụng quyền dân sự để thực hiện hành vi trái pháp luật có thể bị Tòa án tước bỏ một phần hoặc toàn bộ quyền, đồng thời buộc bồi thường nếu gây thiệt hại. Do đó, việc quy định chế tài cấm tham gia đấu giá đất khi bỏ cọc “không được xem là hạn chế quyền công dân, quyền con người”. Ngoài ra, cơ quan soạn thảo cũng giải thích rằng đấu giá tài sản là một phương thức giao dịch mua bán tài sản, không phải là một ngành nghề kinh doanh. Vì vậy, đề xuất này không hạn chế quyền tự do kinh doanh được Hiến pháp quy định.